autor:

Kad je riječ o slikopisnoj (filmskoj i video, odnosno internetskoj) hardcore pornografiji, tj. onoj pornografiji ‘u kojoj se sve vidi’ (i što je danas postao sinonim za pornografiju s obzirom da se tzv. softcore svrstava u famozni zabran „erotike“), obično se njezina, nazovimo je – regularna povijest dijeli na tri razdoblja. To su filmske sedamdesete i rane osamdesete obilježene snimanjem na 35mm filmskoj vrpci i kino recepcijom, potom druga polovica osamdesetih i devedesete kojima izrazito dominira elektronski zapis i video-televizijska recepcija, te naposljetku nulte godine novog desetljeća/stoljeća/tisućljeća koje upravo istječu, a koje obilježava dominacija video klipova što se distribuiraju putem interneta i konzumiraju na kućnim kompjuterima. Prvo razdoblje, koje je omogućeno legalizacijom filmske pornografije krajem šezdesetih i početkom sedamdesetih u zapadnjačkim kapitalističkim državama (do tad su seksualno eksplicitni filmski zapisi bili dijelom kriminalnog i/ili društvenog podzemlja, odnosno strogo privatni, te je recepcija bila kućna ili klupska), karakterizirali su radovi čiji su se autori (neka od najglasovitijih imena su Gerard Damiano, Radley Metzger i Chuck Vincent) trudili spojiti elementarne sastojke standardnog narativnog filma sa seksualnim senzacijama, što je bilo u tijesnoj vezi s kino recepcijom tih filmova (čisto narativni sastojci dinamizirali su recepciju omogućavajući gledateljima da bezbolnije izdrže dugometražno trajanje filma koje ih je u javnom prostoru kina ili stavljalo u seksualna iskušenja, ili im uzrokovalo dosadu uslijed zamora materijala).

Bila su to ostvarenja koja su gotovo nužno razvijala nekakvu priču i profilirala nekakve likove, dajući im i kakvu-takvu vanseksualnu kontekstualizaciju, a to je omogućavalo najboljim porno izvođačima tog vremena da se i glumački dokažu te steknu izvanredan („kultni“, „karizmatični“) status. Najveće zvijezde slikopisne pornografije (Harry Reemes, John Holmes, Jamie Gillis, John Leslie, Rendy West, Jeremy Butler, Mike Horner, Joey Silvera, Peter North, Ron Jeremy, Annie Sprinkle, Marilyn Chambers, Annette Haven, Terry Hall, Kelly Nichols, Veronica Hart, Traci Lords, Amber Lynn, Ginger Lynn, Nina Hartley) izrazito dominantno potječu iz tog tzv. „zlatnog doba“ (mnogi/e od njih ostat će aktivni i kasnije, a neki postati i režiseri/redateljice), razdoblja koje je omogućavalo likove-subjekte, i muške i ženske.

Video revolucija je međutim omogućila (masovni) pornografski užitak u privatnom recepcijskom prostoru, a to je nametnulo drugačiju poetiku. Čisto narativni dijelovi počeli su se doživljavati kao višak, osim ako ne bi bili prilika za humorne pasaže, parodiranje ili persiflažu (često filmskih hitova tzv. službene kinematografije). Stoga se pojavila intencija da se naracija svede na najmanju mjeru ili posve ukine, osobito kad je riječ o specijaliziranoj homoseksualnoj (muškoj i ženskoj) produkciji, kojom izrazito dominira neobavezno nizanje nepovezanih seksualnih fragmenata, što sve skupa dovodi do drastične redukcije likova u standardnom smislu. Video pornići često su inzistirali na tzv. estetiziranom stilu (vrhunski autor te orijentacije i najglasovitije ime video ere je Andrew Blake), a svakako na vizualno atraktivnim izvođačima i izvođačicama (među brojnim popularnim imenima najveću slavu postigli su Rocco Siffredi i Jenna Jameson, oboje kasnije i režiseri, Siffredi i jedan od vodećih producenata). Jeftiniji proizvodni uvjeti, izrazita redukcija naracije te ultimativna usredotočenost na seksualne radnje logično su doveli do pada kvalitete (to se nužno ne odnosi tek na usku vizualno-stilsku razinu) te do buma kvantitete, no prava kvantitativna poplava došla je s novom erom internetske distribucije i recepcije na zaslonima kompjutera.

Privatnost kućnog gledanja koju je u osamdesetima omogućila video revolucija, u internetskoj eri, koja se začinje početkom devedesetih ali pravi procvat doživljava tek od kraja tog desetljeća, nadopunjena je privatnošću odabira – više nema potrebe za odlaskom u videoteke ili dostave po izvanjskim osobama; sada je konzumentov odabir posve neometan faktorom i najminimalnije javnosti, odnosno privatnost postaje ultimativna. Jasno je da u takvim uvjetima i inače neinhibirana pornofilska mašta može otpustiti većinu kočnica jer raznovrsnost ponuđenih porno sadržaja veća je nego ikad, s izuzetkom legalne dostupnosti pedofilske i maloljetničke pornografije, odnosno nekrofilije, iako se i tome može do neke mjere legalno doskočiti, primjerice angažiranjem punoljetnih izvođač(ic)a izrazito maloljetnog izgleda, što je jedna od najunosnijih niša internetskog porna. Mrežna ponuda doista je gotovo neiscrpna, a karakterizira ju sistem klipova u trajanju od nekoliko sekundi do standardnog dugog metra (čini se da dominiraju uratci najčešće kratkometražne duljine, dakle oni od petnaestak minuta), pri čemu se rjeđe radi o insertima iz dugometražnih porno filmova, a daleko češće o autonomnim internetskim materijalima, dakle onima izravno namijenjenima mrežnoj distribuciji.

Subžanrovska i tematska kategorizacija ide od klasičnog (amateur, gay, lesbian, bisexual, ebony, interracial, oral, anal, teen, mature, threesome, orgy, bondage, bukkake…), do iznimno detaljnog, ponekad i bizarnog razvrstavanja (10+ inch cock, 18 years old, 19 years old, abused, acrobatic, alien, amputee, anal fisting, anal toying, asslick, ball kicking, ball licking, big clits, big nipples, condom play, girl fucks guy, hairless, jewish, machine fucking, miniskirt, mirror, piss drinking, polish, small cock, stupid girl, titty fuck, vakuum torture, wrapped bondage…). Novi pomak događa se u zadnje dvije godine, kad se javljaju sajtovi koji bez ikakve korisničke registracije, a kamoli plaćanja, nude konzumaciju tisuća svojih klipova (tzv. full free za razliku od dotadašnjih free sajtova koji ni u primisli nisu bili besplatni, nego su tek nudili iznimno ograničen broj besplatnih trailera i eventualno kraćih inserata).

Taj isprva izolirani, no sad se pokazuje revolucionarni potez portala Pornhub danas slijede brojni sajtovi, uvodeći posve nov modus u pornografsku slikopisnu industriju (zbog čega nailaze na silan otpor ‘tradicionalista’ koji su skeptični po pitanju zarade koja bi se dominantno bazirala na reklamama, a nije isključeno da se potegne i pitanje zaštite autorskih prava iliti famoznog „intelektualnog vlasništva“).

U poetičko-produkcijskom smislu, također zadnjih par godina, bilježi se svojevrsna pomama za autentičnim amaterskim pornofilskim snimkama kao očita reakcija na zasićenost porno mainstreamom koji se pomalo urušava u vlastitoj ultraartificijelnosti, te jedan od izlazi traži i u aranžiranim reality produkcijama (simuliranje stvarnih amaterskih zapisa).

Foto: dailymail.co.uk