autor:

Dina J.

Ako bi se nekoga pitalo koje su osnovne karakteristike rodnog izražavanja lezbijki, mnogi bi stereotipno nabacali pojmove poput kratka kosa, agresivnost, odjeća koja više naginje prema sportskoj, točnije opisali bi butch lezbijku.  U posebnoj dinamici rodnog identiteta u lezbijskom svijetu izdvaja se butch-femme identifikacija u kojoj butch ima maskuline osobine, stil i način predstavljanja i samo-identifikacije, dok femme ima feminine – ukoliko se, a često tako i bude u percepciji, stvar uzme crno-bijelom.

No, ono o čemu se treba progovoriti je definitivno onaj manje vidljivi dio lezbijske populacije, odnosno manje percipiran dio lezbijske populacije, a to su lezbijke koje se identificiraju kao femme – ali i čitav spektar varijacija, među kojima se neke ne bi nikako nazvale femme, a s druge strane nisu priklonjenije maskulinom rodnom izražavanju. Kako je engleski jezik prepun izraza za lifestyle fenomene koji se vežu uz LGBT populaciju, raznovrsnost identiteta i popratne pojave, puno izraza koji se koriste u Hrvatskoj, ali u samoj regiji se posuđuje iz engleskog jezika pa je tako slučaj i s izrazima koji se koriste za različite podvrste femme i srodnih lezbijki koje ćemo navesti u ovome tekstu.

Femme lezbijka je, u općenitoj definiciji navedenoj u Pojmovniku LGBT kulture u izdanju Sarajevskog otvorenog centra, lezbijka čije su fizičke osobine, ponašanje, te stil (korištenje šminke, odijevanje) i samopercepcija ženstveni, tipični za tradicionalno definiranu rodnu ulogu žene.

No, kako postoji i podjela na soft i stone butch, slična takva podjela postoji u femme lezbijskoj identitetskoj kulturi, pa tako i ostale podjele koje su okarakterizirane različitim varijablama koje su fizičke, psihološke i sociološke – poput načina odijevanja, stupanj dominatnosti, te samopercepcija. Etikete koje se u podjelama koriste po raznim blogovima i forumima često su definirane prema odjeći i seksualnim navikama. Neke od njih (uz prigodno objašnjenje) uključuju:

Stone femme lezbijke definiraju kao lezbijke koje ne dopuštaju ili ne uživaju u seksualnoj penetraciji, a čest je slučaj da uopće ne vole genitalni dodir. Općenito preferiraju biti aktivnija partnerica kada se radi o seksu.

Soft femme lezbijka je termin koji se rijeđe koristi, a njegova definicija je ista kao za femme lezbijku uz dodatak kako su njezine partnerice uglavnom butch lezbijke, a ona je submisivnija u vezi, ali i u krevetu.

Lipstick lezbijke također imaju sve karakteristike femme lezbijki uz dodatak da lipstick lezbijke preferiraju druge lipstick lezbijke ili femme lezbijke kao svoje partnerice. Svjesne su femme aspekta svog identiteta, ali imaju tendenciju opustiti se u toplini svoga doma te ponekad odbaciti femme obilježja (šminku etc.) u svrhu odmora.

Extreme femme lezbijke slove kao prilično rijetke, a karakteristike koje im se pripisuju podsjećaju na tradicionalan opis domaćice – uz privrženost domu i kućanstvu.

Praktična femme lezbijka je lezbijka koja ima pojavnost i ponašanje tipične za tradicionalno shvaćenu rodnu ulogu žene, no iz praktičnih razloga ne obraća toliko pažnje na dotjeran izgled. Svjesna je femme aspekta svog identiteta koji zasjaji u punom sjaju kad je potrebno (na posebnim događanjima), ali za svakodnevnicu oblači traperice jer joj je tako ugodnije. Pri odabiru partnerice nije izbirljiva te uspješno gravitira i među više femme, ako i među više butch lezbijkama.

Futch lezbijke imaju karakteristike i butch i femme lezbijki. Naime, futch lezbijke imaju ili nestandardna obilježja ženskog maskuliniteta s odjećom koja se pripisuje femme lezbijkama, ili uz femme karakteristike nose odjeću koja nije tipična za femme lezbijke.

Soft androgine lezbijke su također u sivoj zoni te se ne mogu striktno smjestiti u butch ili femme kategoriju. Iako bi vanjštinom možda i mogle biti butch, u socijalnoj interakciji više pokazuju femme karakteristike. Soft androgine lezbijke često odbacuju butch i femme podjele, i ne vole biti identificirane s ijednim od tih pojmova.

Androgine lezbijke su lezbijke koja se također ne vole identificirati s ijednim od navedenih pojmova u femme/butch kontekstu te se u biti prilagođavaju situaciji. Samosvjesne su i ne žele se etiketirati radi društvenog pritiska i očekivanja – te često ponašanjem i pojavnošću i variraju negdje na liniji od maskulinog do femininog.

Ovime je prezentirano nekoliko najspominjanijih vrsta femme i srodnih lezbijki – a način na koji se opisuju puno već govori o njihovoj percepciji. Umanjena vidljivost femme lezbijki/biseksualnih žena, kao i femme shaming s kojime se mnoge femme lezbijke/biseksualne žene susreću unutar same lezbijske zajednice, ali i šire, znatno je ipak rjeđa tema od atraktivnih zanimacija klasifikacijama. Za razmatranje je i pitanje koliko su te teme prisutne u samoj femme lezbijskoj/biseksualnoj zajednici. Ili, ako ćemo vjerovati ovim podjelama, one samo raspravljaju o markama ruževa za usta.