autor:

Lezbijska književnost prati povijest svjetske književnosti iako se često zanemaruje. Ako mislite da je Sapho jedina lezbijska književnica, vrijeme je da popunite rupe u obrazovanju!

Premda lezbijska tematika postoji otkako je književnosti, u standardnim povijestima književnosti ona gotovo da se i ne spominje, a ako se spominje, rijetko je naglašeno kada se radi o lezbijskim autoricama i djelima. Do 19. stoljeća, osim Sapho, jako je malo poznatih autorica za koje se zna da su lezbijke i koje obrađuju tu temu. Zanimljivo je da se lezbijsko autorstvo i sadržaj spominju uglavnom vezani samo za klasičnu grčku književnost i tek u književnosti 20. stoljeća. Za djela (i autorice) starih civilizacija, srednjeg vijeka, renesanse, baroka, koja govore o ženskoj istospolnoj ljubavi često niti ne znamo. S obzirom da je marginalizirana tijekom povijesti i od povjesničara književnosti, lezbijska književnost se odvaja i proučava kao zasebna grana koja ima svoj početak i razvoj.

Neke poznatije Saphine nasljednice u kasnijim razdobljima su Katherine Philips (1632–1664) koja je pisala o platonskoj ženskoj ljubavi, Aphra Behn (1640-1689) Philipsin književni antipod, Sor Juana Ines de la Cruz (1648–1695) meksička pjesnikinja poznata po strastvenom prijateljstvu sa ženom i svojim ljubavnim stihovima lezbijskog sadržaja, Anna Seward (1747-1809) čije su pjesme o prijateljstvu sa Honorom (nije sigurno da li je bila zaljubljena u nju ili je to bilo samo intenzivnije prijateljstvo) bile prihvaćene u tadašnjoj književnoj javnosti, Emily Dickinson (1830-1886), sa svojih preko stotinu pjesama o Susan Gilbert s kojom je održavala strastvenu korespondenciju sve do njene udaje za Emilynog brata, Christina Rossetti (1830-1894), autorica poznate lezbijske poeme Goblin market…

S Dickinsonovom zapravo počinje ‘’novija lezbijska književnost’’ koja će se razviti kroz prvu polovicu 20. st. i kontinuirano nastaviti do danas. Na samom njegovom početku, Colette objavljuje prvu od četiri knjige iz serije Claudine, zabavno salonsko štivo o dogodovštinama mlade djevojke. Poezija The Book of Repulsive Women (1915) Djune Barns uzima se kao prvo moderno lezbijsko djelo.

Dvadesetih i tridesetih na književnu scenu stupaju Virginia Woolf i Gertrude Stein, koje, premda nisu eksplicitno pisale o lezbijstvu, smatraju se punokrvnim lezbijskim autoricama. Roman Radclyffe Hall The Well of Loneliness izlazi 1928. i prvi je roman lezbijske autorice koji otvoreno progovara o homoseksualnosti. Knjiga je izazvala skandal jer je implicirala da lezbijke trebaju imati mjesto u društvu. Za razliku od realističnog pristupa Hallove, Barnes (roman Nightwood) temu lezbijstva obrađuju modernističkom tehnikom, istražujući i poigravajući se rodom i seksualnošću kao dvjema (ne)uvjetovanim komponentama ljudskog bića. Bijegom u fikciju, često i fantastiku, te autorice su postigle da lezbijstvo postane punovrijednom književnom temom i predmetom diskusija.

Ono što je omogućilo daljnje razvijanje lezbijske književnosti bila je lezbijska šund literatura (lesbian pulp fiction) pedesetih i šezdesetih koja se razvila iz šund magazina. Osim važne uloge u razvoju lezbijske književnosti, bila je bitna i za lezbijski identitet. Iako se radilo o jeftinoj i šabloniziranoj produkciji, to je prva lezbijska literatura dostupna široj publici, pa premda su ti romani završavali redovito samoubojstvom, ludilom ili preobraćanjem na  heteroseksualnost, pomogli su mnogim lezbijkama da shvate da nisu same.

Prvi šund roman bio je Women’s Barracks (1950) Tereske Torres. Nastao fikcionalizacijom autoričinih iskustava, već dvije godine kasnije proglašen je primjerom promoviranja moralne degeneracije od udruge House Select Committee on Current Pornographic Materials. Odgovor na visokotiražni šund bila je pojava lezbijskih romana koji završavaju happy endom. Prvi takav roman bio je The price of salt (1952) Patricie Highsmith. Od sedamdesetih godina do danas lezbijska književnost izlazi iz ormara. Pregled lezbijske književnosti 20. stoljeća ne može proći bez romana Rite Mae Brown Rubyfruit Jungle (1973) koji je izazvao senzaciju prikazavši junakinju u posve pozitivnom svjetlu, njen coming out i borbu za emancipaciju. U zadnje vrijeme popularne su i ekranizacije lezbijskih romana. BBC je 1990. ekranizirao roman Jeanette Winterson Oranges Are Not the Only Fruit (1985).

Iako se češće promatra kao grana ženskog/feminističkog pisma, tijekom 20. stoljeća ova književnost se razvila kao pismo koje ima svoje zakonitosti i svoju publiku, premda se u novije doba ostvaruje uglavnom u obliku zabavne književnosti i unutar takvog izraza ima svoja beletristička i trivijalna ostvarenja – ona tijekom povijesti ima svoje mjesto i u ozbiljnoj književnosti.

Foto: blogspot.com